Instytucja dozoru elektronicznego oznacza możliwość wykonywania kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Jednocześnie skazany poddany jest ścisłej kontroli za pomocą środków technicznych (m.in. nadajnik, centrala, rejestratory). Dozór elektroniczny może być jednak zastosowany wyłącznie w sytuacji gdy orzeczona kara pozbawienia wolności nie przekracza 1 roku, przy czym istnieje również możliwość odbycia w systemie dozoru elektronicznego kilku kaprzy założeniu, że ich suma nie przekracza 1 roku.
Nadto system dozoru pozwala skazanemu na odbycie zastępczej kary pozbawienia wolności wymierzonej za niezapłaconą grzywnę czy tez za niewykonaną kare ograniczenia wolności, przy założeniu, że kary te zostały wymierzone za przestępstwo, zaś zastępcza kara pozbawienia wolności nie przekracza 1 roku.
Odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wiąże się dla skazanego z pewnymi obowiązkami, takimi jak:
- obowiązek noszenia na nodze powyżej kostki nadajnika kontrolującego, czy skazany przebywa w miejscu zamieszkania zgodnie z harmonogramem wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego,
- obowiązek utrzymywania kontaktu z kuratorem sądowym, który nadzoruje wykonanie kary pozbawienia wolności,
- obowiązek przebywania w miejscu zamieszkania, w którym jest wykonywany dozór elektroniczny w godzinach, które zostały określone przez Sąd w postanowieniu o dozorze elektronicznym,
- wykonywanie innych obowiązków, jeżeli zostały one wyszczególnione przez Sąd w postanowieniu o dozorze elektronicznym (przykładowo może to być: wykonywanie pracy zarobkowej, powstrzymywanie się od nadużywania alkoholu, itp.).
Zgodnie z treścią art. 43e par. 1 k.k.w. sądem właściwym do rozpoznania wniosku o udzielenie zgody na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest Sąd Penitencjarny, czyli Sąd Okręgowy, właściwy dla miejsca, w którym przebywa skazany. Natomiast art. 43la par 1 k.k.w. wskazuje, iż jedną z głównych przesłanek, jaka winna być spełniona aby Sąd uwzględnił wniosek o dozór elektroniczny jest przekonanie sądu, że odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego będzie wystarczające dla osiągnięcia celów orzeczonej kary.
Sąd Penitencjarny bierze pod uwagę w szczególności:
- dotychczasowy sposób życia skazanego,
- zachowanie skazanego po prawomocnym wyroku na karę, która ma zostać odbyta w systemie dozoru elektronicznego,
- sytuację rodzinną oraz zawodową skazanego, w szczególności – czy ma na utrzymaniu rodzinę.